مقالات جدید پزشکی بحران ایدز ترومبوسیتوپنی
بیماری پاژه استخوان گویچه‌های سفیدخون بافت خون ویتامین B12
گروههای خونی اسکلت بدن ماکروفاژ نوتروفیل آنتی‌بادی طحال
دستگاه لنفاوی آلایندگی زیست محیطی سرب آنمی و پلی‌سیتمی سل
انواع سلولهای خون دستگاه ایمنی بدن دستگاه قلبی-عروقی
متابولیسم آهن ایمنی با واسطه یاخته‌ای هموگلوبین پوست بدن ام
آر آی پیوند اعضا و عکس العمل دستگاه ایمنی التهاب بافت مهندسی
ژنتیک در پستانداران قفسه سینه خون شناسی آثار بیولوژیکی اشعه
سیاهرگ فیزیک بهداشت استئومیلیت اختلالات دستگاه ایمنی بدن
بیماری هوچکین اصول کلی خود ایمنی بیماری کم خونی گویچه‌های
قرمز خون مویرگ سلولهای بنیادی و پرورش ابر انسانها پلاکتهای
خون بافت استخوانی بافت همبند ایدز تالاسمی انواع بیماریهای
خونی برخی بیماریهای شایع دوران کودکی استخوان ژن درمانی ژنتیک
و سرطان آنتی بیوتیک
علوم طبیعت > زیست شناسی > علوم جانوری > بافت شناسی
ماده نرم قرمز یا زرد رنگی است که مجرای میانی استخوان یا
حفره‌های بافت اسفنجی را پر می‌کند. مغز استخوان از بافت پیوندی
است که در آن سلولهای چربی فراوان و سلولهای پیوندی و تارهای
پیوندی و مویرگها و سلولهایی بنام میلوگونی وجود دارد.
میلوگونیها مولد گلبولهای قرمز و گلبولهای سفید هستند.
مقدمه
در اسکلت آدمی سه نوع استخوان ، پهن و کوتاه و دراز وجود دارد. هر سه
نوع استخوان از بافت استخوانی درست شده‌اند و پرده‌ای به نام ضریع آنها
را می‌پوشاند. بافت استخوانی از سلولها و بخش زمینه‌ای که بین سلولها
را پر می‌کند درست شده است. بافت استخوانی به دو صورت بافت متراکم و
اسفنجی وجود دارد. بافت استخوانی متراکم مانند تنه استخوانهای دراز از
مجموعه‌هایی به نام سیستم هاورس درست شده است.
در هر سیستم هاورس یک مجرا و تیغه‌های استخوانی متحد‌المرکز وجود دارد.
در مجرای هاورس رگهای خونی و اعصاب وجود دارند. در بافت اسفنجی
تیغه‌های نامنظم استخوانی دیده می‌شود که در حفره‌های وسط آنها مغز
استخوان و رگهای خونی قرار دارند. ضریع پرده‌ای است پیوندی ، مرکب از
دو لایه و همین لایه ضریع است که رشد قطری استخوان را سبب می‌شود.
انواع مغز استخوان
مغز استخوان بافت نرم و پرعروقی است که داربست آن را بافت رتیکولر
تشکیل می‌دهد و بر روی آن سلولهای مختلف خونی ، خونساز و چربی قرار
دارد. مغز استخوان حفره مرکزی استخوانهای دراز و فضاهای بین ترابکولی
استخوانهای اسفنجی را پر می‌کند. مغز استخوان به دو صورت مغز قرمز و
مغز زرد دیده می‌شود که اولی عمدتا از سلولهای خونساز تشکیل شده و بافت
میلوئید نیز خوانده می‌شود و دومی عمدتا حاوی سلولهای چربی است.
در مرحله جنینی و پس از تولد تا مرحله بلوغ همه استخوانها حاوی مغز
قرمز می‌باشند ولی در بزرگسالان مغز قرمز محدود به مهره‌ها ،
استخوانهای جناغ ، دنده‌ها و استخوانهای جمجمه می‌باشد و در بقیه جاها
با مغز زرد جایگزین می‌شود.
عملکرد مغز استخوان
اصولا تمام مغز استخوانهای بدن تا دوران بلوغ خونسازی می‌کنند اما مغز
استخوان دراز بعد از سن بیست سالگی به بافت چربی تبدیل شده و دیگر عمل
خونسازی را انجام نمی‌دهد. از این پس فقط مغز استخوانهایی نظیر مهره‌ها
، جناغ سینه ، دنده‌ها عمل خونسازی را انجام می‌دهند. به تدریج که سن
زیاد می‌شود قدرت سازندگی مغز استخوان نیز کاهش می‌یابد و در سنین پیری
کم خونی مختصری نمایان می‌گردد. مغز استخوان در واقع جزء دستگاههای خون
ساز بدن محسوب می‌شود.
در بزرگسالان اندام خونساز مغز استخوان است اما در جنین کبد نیز به این
کار اشتغال دارد. در چند هفته اول زندگی جنین گلبولهای سرخ در کیسه
زرده ساخته می‌شوند و در اواسط آبستنی عضو اصلی سازنده گویچه سرخ کبد
است. در عین حال تعداد قابل ملاحظه‌ای گلبول قرمز نیز توسط طحال و غدد
لنفاوی ساخته می‌شود. در ماههای آخر آبستنی و پس از تولد گلبولهای قرمز
اساسا بوسیله مغز استخوان ساخته می‌شود.
سلولهای مغز استخوان
در مغز استخوان سلولهایی به نام سلولهای ریشه‌ای چند ظرفیتی وجود دارد
که دو نوع سلول از آنها جدا می‌شود.
سلولهای رده لنفوئیدی که لنفوسیتهای نوع B و T را می‌سازند.
سلولهای رده میلوئیدی که این سلولها در مسیر تکاملی خود تبدیل به
چندین نوع سلول می‌شوند. این سلولها از آن جهت که در محیط کشت قادر
به تشکیل کلنی هستند به نام واحدهای کلنی ساز (CFU) شناخته می‌شوند
این سلولها عبارتند از:
سلولهای کلنی ساز که رده مگاکاریوسیتی را می‌سازند و در نهایت
پلاکتها را بوجود می‌آورند.
سلولهای کلنی ساز که رده‌های گرانولوسیت و مونوسیت را می‌سازند.
سلولهای کلنی ساز که رده ائوزینوفیلی را می‌سازند.
واحد کلنی ساز سازنده رده بازوفیلی.
واحد کلنی ساز که رده اریتروئیدی را می‌سازند. این سلولها در نهایت
گلبولهای قرمز را بوجود می‌آورند.
دودمان گلبول قرمز
گویچه‌های سرخ از سلولهای اولیه‌ای به نام پرواریتروپلاست بوجود
می‌آیند. واحد کلنی ساز رده اریتروئیدی طی سپری شدن مراحلی که نامعلوم
است و در اثر عاملهای رشد مختلف به پرونورمربلاست تبدیل می‌شود که
اندازه بزرگ و هسته بزرگ دارد. این سلول سپس به مزومربلاست بازوفیلی که
اندازه و هسته کوچکتری دارد تبدیل می‌شود. ساخته شدن هموگلوبین در این
سلولها شروع می‌شود این سلولها به نورموبلاستهای پلی کروماتوفیلیک که
نسبت به نورموبلاستهای بازوفیلی اندازه کوچکتر و هسته کوچکتری دارند
تبدیل می‌شوند.
هسته در این سلولها چروکیده شده ولی ساخته شده هموگلوبین ادامه می‌یابد
و سیتوپلاسم دچار چند رنگی است. چند رنگی به علت اختلاط رنگ بازوفیل و
هموگلوبین است و اصطلاح پلی کروماتوفیلی از همین جا ناشی می‌شود.
سلولهای فوق به نورموبلاستها تبدیل می‌شوند و سرانجام پس از اینکه
سیتوپلاسم سلولهای نورموبلاست از هموگلوبین اشباع شد هسته را از دست
داده و به سلولهای رتیکولوسیت تبدیل می‌شوند. رتیکولوسیتها دارای منظره
مشبک هستند و به همین دلیل رتیکولوسیت نامیده می‌شوند.
رتیکولوسیتها که واجد عمل هموگلوبین سازی هستند بزرگتر از اریتروسیتها
بوده و با عمل دیاپدز از دیواره مویرگها عبور می‌کنند و وارد جریان خون
می‌شوند. رتیکولوسیتها سپس تبدیل به اریتروسیتها یا گلبولهای سرخ
می‌گردند. تعداد رتیکولوسیتها در خون نشانه میزان تشکیل اریتروسیتها در
مغز استخوان است. اریتروپوئز یا بلوغ گلبولهای سرخ بطور طبیعی به وجود
موادی نظیر ویتامین B12 و اسید فولیک نیازمند است.
عوامل موثر در خونسازی
نقش ویتامین B12 بیشتر از اسیوفولیک است و موسوم است به عامل خارجی
خونسازی موجود در آن را در محیط خارج و از طریق غذا دریافت می‌کند و
ویتامین B12 یا عامل خارجی فقط در حضور یک موکوپروتئین به نام عامل
خونسازی داخلی که از غدد معدی ساخته می‌شود جذب می‌گردد. کمبود ویتامین
B12 و یا عامل داخلی سبب عدم بلوغ گویچه‌ها سرخ شده و بدین ترتیب
سلولهای نابالغی با عمر کوتاه گردش می‌کنند.
سایت رشد
